بـــانــوان مهـــدوی

نرجس خاتون

مشهورترین نام مادر حضرت مهدی‏ علیه السلام «نرجس» و کنیه ایشان «ام محمد» است. هنگامی که او (ملیکه) به اسارت مسلمانان در آمد خود را «نرجس» معرّفی کرد («روضة الواعظین»، ج 1، ص 255) تا احدی از اسرار او آگاه نشود و شاهزاده بودنش آفتابی نگردد.
محدثان برای آن بانوی بزرگوار، نام‏های متعددی ذکر کرده‏اند: «نرجس»، «سوسن»، «صقیل» (یا «صیقل»)، «حدیثه»، «حکیمه»، «ملیکه»، «ریحانه» و «خمط».
از دیدگاه یکی از پژوهشگران علت تعدّد نام‏های آن بانو، می‏تواند چند چیز باشد:
1. علاقه و محبت فراوان مالک او به وی بود. روی این جهت با بهترین اسما و زیباترین نام‏ها او را صدا می‏زد. از این رو تمام نام‏های آن بانو، از اسامی گل‏ها و شکوفه‏ها است. چون مردم این صداها و نام‏های مختلف را شنیده بودند، می‏پنداشتند که تمام اینها نام‏های آن بانوی بزرگوار است.
2. این بانوی گرامی از وقتی وارد کانون خانواده امام‏ علیه السلام گردید، خط مشی و مسیر دیگری بر خلاف کنیزان دیگر  دارد؛ زیرا او مادرِ بزرگ انسان ملکوتی و سلب کننده آرامش ستمگران، حضرت مهدی ‏علیه السلام است. او فشار و ظلم ستمگران و حکومت‏ها را می‏دید و می‏دانست که مدتی باید در زندان به سر برد. او می‏دانست‏که بایدبرای حفظ خود وفرزند گرامی‏اش، نقشه هایی بیندیشد، تا حاکمان وقت، ندانند صاحب کدام نام را باید زندانی‏کنند وحامل نور مهدی کدام‏ است.

بـــانــوان مهـــدوی

زن و فرزند حضرت مهدی(عج)

‏

از مجموع روایات سه احتمال درباره زن و فرزندان حضرت مهدی‏ علیه السلام به دست می‏آید:

1. اساساً حضرت مهدی‏ علیه السلام ازدواج نکرده است.
2. ازدواج انجام گرفته، ولی اولاد ندارد.
3. ازدواج کرده و دارای فرزندانی نیز هست.
لازمه احتمال اوّل این است که امام معصوم‏ علیه السلام، یکی‏ ازسنّت‏های مهم ‏اسلامی را ترک کرده باشد واین با شأن امام سازگار نیست. اما از طرفی چون مسأله غیبت مهم‏تراست وازدواج مهم؛ ازاین‏رو ترک ازدواج - با توجه به آن امر مهم‏تر - اشکالی ایجاد نمی‏کند و گاهی برای مصلحت‏ بالاتر، لازم ‏وواجب‏ نیز هست.
برای تأیید این قول می‏توان موارد ذیل را بیان کرد:
1. روایاتی ‏حضرت خضررا بعنوان کسی معرفی کرده که وحشت تنهایی حضرت مهدی ‏علیه السلام را در دوران غیبت برطرف می‏سازد و درحالی‏که آن حضرت زن و فرزند داشت، نیازی به او نبود.
امام‏رضاعلیه السلام فرمود: «خضرعلیه السلام از آب حیات نوشید و او زنده است... خداوند به واسطه او تنهایی قائم ما را در دوران غیبتش به انس تبدیل کند و غربت و تنهایی‏اش را با وصلت او مرتفع سازد». [1] .
2. در روایات فراوانی از آن حضرت با القاب فرید (تک) و وحید(تنها) یاد شده است و این با زن و فرزند داشتن منافات دارد. [2] .
3. دسته‏ای از روایات، ملازمان حضرتش را در دوران غیبت تنها سی تن از یاران خاصّ آن حضرت ذکر کره است. امام صادق‏ علیه السلام دراین باره ‏فرمود: «لابُدَّ لِصاحِبِ هَذَا الاَمْرِ مِنْ غَیْبَةٍ وَلابُدَّ لَهُ فی غَیبَتِهِ مِنْ عُزلَةٍ و نِعمَ المَنزِلُ طَیْبَةُ وَ ما بِثَلاثِینَ مِنْ وَحْشَةٍ». [3] .
 

بـــانــوان مهـــدوی

حکیمه خاتون

«حکیمه خاتون» دختر امام جوادعلیه السلام، از ثقات محدثان و یکی از راویان حدیث ولادت حضرت مهدی‏علیه السلام است. ولادت و نشأت او در خاندان عصمت و طهارت‏علیهم السلام بوده است. علوم اسلام را از ائمه هدی‏علیهم السلام کسب فیض نموده و از جمله زنانی است که احادیثی به نقل از ایشان در کتاب‏های معتبر حدیثی شیعه آمده است. او اخبار بسیاری را در مورد ازدواج امام حسن عسکری‏علیه السلام با نرجس خاتون و ولادت امام حجةبن‏الحسن‏علیه السلام نقل کرده است: کلینی به نقل از محمدبن یحیی به سند معتبر خویش متصل به حکیمه عمه پدر حضرت مهدی‏علیه السلام می‏نویسد: «وی در شب نیمه شعبان هنگام ولادت حضرت صاحب الامر حاضر بوده است». [1] .
شیخ صدوق‏رحمه الله به نقل از محمدبن الحسن بن الولید به سند معتبر خود متصل به حکیمه دختر حضرت جوادعلیه السلام می‏نویسد: «حضرت ابومحمدالحسن العسکری در شب نیمه شعبان مرا طلبید و فرمود: عمه امشب افطار مهمان ما هستی؛ چون در این شب باری تعالی حجّت خود را ظاهر خواهد کرد که حجّت او بر اهل زمین خواهد بود. حکیمه می‏گوید: پرسیدم: مادرش کیست؟ امام‏علیه السلام فرمود: نرگس. عرض کردم: خدا مرا فدایت کند، در او اثری از حاملگی نیست. فرمود: چرا. سپس نقل می‏کند که هنگام طلوع فجر نوزادی از او به دنیا آمد». [2] .
شیخ صدوق‏رحمه الله به سند معتبر خود از احمد بن ابراهیم نقل کند: «من در سال 262 ق بر حکیمه دختر حضرت جوادعلیه السلام وارد گشتم. او از پشت پرده با من سخن می‏گفت؛ از امامان سؤال نمودم، او یکی پس از دیگری آنان را بر شمرد تا اینکه به حضرت صاحب الزّمان‏علیه السلام رسید. من پرسیدم: این فرزند در کجا است؟
پاسخ داد: مستور است. من گفتم: پس شیعیان به کجا رجوع کنند؟ فرمود: به مادر امام حسن عسکری‏علیه السلام که مشهور به «جده» است. من گفتم: آیا به کسی اقتدا کنیم که به زن وصیت کرده است؟ حکیمه
پاسخ داد: این مطلب همانا مانند اقتدا به ابی‏عبداللّه الحسین‏علیه السلام است که در صحرای کربلا به خواهرش زینب وصیت نمود». [3] .
حکیمه از زنان برجسته خاندان ائمه هدی‏علیهم السلام است که محضر چهار امام‏علیه السلام را درک نمود و محرم اسرار اهل بیت نبوّت‏علیهم السلام بود. امام‏علیه السلام و مادرش نرگس در منزل او پنهان بود. وی در سال 274 ق وفات یافت و در پایین پای امام حسن عسکری به خاک سپرده شد.

پی نوشت ها:
[1] ر.ک: الکافی، ج 1، ص 330، ح 3؛ کتاب الغیبة، ص 234، کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 424.
[2] کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 424، ح 1؛ ر.ک: کتاب الغیبة، ص 234، ح 204.
[3] کمال‏الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 501. 

بـــانــوان مهـــدوی

جده

پس از شهادت امام حسن عسکری ‏علیه السلام مشهور است که امور شیعیان عمدتاً بر دوش مادر آن حضرت؛ یعنی، مادربزرگ حضرت مهدی‏ علیه السلام بود و در روایات از او به عنوان «جده» یاد شده است. [1] .
وی نقش مهم و اساسی در حفظ و صیانت شیعه داشت. نقل شده است که: «روزی احمدبن ابراهیم محضر حکیمه خاتون رسید، ضمن پرسش‏هایی از او پرسید: شیعیان به چه کسی مراجعه کنند؟ حکیمه گفت: به جده او مادر امام یازدهم. گفتم: وصیت خود را به زنی واگذاشته است؟! حکیمه گفت: پیروی از حسین بن علی بن ابیطالب‏ علیه السلام کرده است، زیرا آن حضرت به حسب ظاهر وصایای خود را به خواهرش زینب دختر علی ‏بن ابی‏طالب سپرد (برای پنهان کردن امامت پسرش علی بن الحسین).
سپس فرمود: شما مردمی مطلع از اخبار هستید؛ آیا در روایات به شما نرسیده که نهمین فرزند حسین‏ علیه السلام زنده است و میراثش تقسیم می‏شود؟» [2] .

پی نوشت ها:
[1] ر.ک: کتاب الغیبة، ص 230، ح 196.
[2] کمال‏الدین و تمام‏النعمة، ج 2، ص 507، ح 24. 

بـــانــوان مهـــدوی

حکیمه
«حکیمه» دختر امام محمّد تقی علیه السلام و عمّه ی امام حسن عسکری علیه السلام است. قبر شریفش پایین پا، چسبیده به ضریح عسکریین علیهم السلام است.
حکیمه هنگام تولّد حضرت قائم (عج) در خانه ی امام حسن عسکری علیه السلام بود و در وضع حمل نرجس خاتون او را یاری داد و در حقیقت جزء نخستین کسانی بود که دادگستر جهان را ملاقات کرد.
رجوع شود به واژه: تولّد قائم (عج)